Top 5 zagadnień, o których powinieneś wiedzieć przed oddaniem książki do składu

Proces wydania książki czy e-booka jest skomplikowanym i wieloetapowym przedsięwzięciem. Często niestety z powodu niewiedzy, czy też chęci ograniczenia kosztów, które są niekiedy dość wysokie, ostatecznie przepłacamy. Jednym z najważniejszych etapów jest skład i łamanie tekstu. W niniejszym artykule przedstawię najważniejsze kwestie, o których musisz pamiętać, zanim oddasz swoją książkę do grafika DTP. Znajomość tych zagadnień zdecydowanie przyspieszy Ci odpowiednie przygotowanie tekstu, jak i ostatecznie pracę grafika.

Skład i łamanie tekstu – co to w ogóle znaczy?

To nic innego jak „układanie” tekstu i grafik w obrębie każdej strony. Ten termin kryje za sobą szereg działań, takich jak:

• stworzenie siatki dokumentu,
• ustawienie odpowiedniego dzielenia w programie graficznym,
• dobranie odpowiednich fontów, ich wielkości i interlinii,
• zaprojektowanie pagin górnych i dolnych,
• zaprojektowanie stron rozdziałowych, tytułów, podtytułów i każdego najdrobniejszego elementu publikacji,
• zaprojektowanie elementów dodatkowych (jeśli występują), takich jak: przypisy, tabele, wykresy, podpisy do rycin i inne,
• usunięcie najczęściej pojawiających się błędów typograficznych, takich jak: podwójne spacje, spacje przed znakiem interpunkcyjnym czy zamiana dywizów na półpauzy, 
• poprawa pozostałych błędów.

Właściwie wykonany skład wpływa na estetykę oraz komfort czytelnika. Jest to praca, która wymaga przede wszystkim znajomości zasad typografii oraz odpowiednich narzędzi – na przykład profesjonalnego oprogramowania, którym jest Adobe InDesign. To jeden z kluczowych etapów procesu wydawniczego, a wykonanie go przez profesjonalistę znacznie podniesie jakość Twojej publikacji. Dlatego też warto poświęcić odpowiednio dużo czasu i uwagi na ten etap procesu wydawniczego, aby ostateczny produkt spełniał najwyższe standardy jakości. Łamanie książki można porównać do sztuki, która łączy w sobie techniczną precyzję z kreatywnym podejściem.

Jeśli zależy Ci na tym, aby Twoja książka szybko i przyjemnie przeszła przez jeden z ostatnich etapów wydawniczych, to musisz pamiętać o poniższych pięciu zagadnieniach.

1. Książka papierowa czy e-book?

To pierwsze pytanie, które powinieneś sobie zadać już na etapie pisania książki. Współczesny rynek czytelniczy oferuje szeroki wybór pomiędzy tradycyjnymi książkami papierowymi a e-bookami. E-booki z kolei dzielą się na te w wersji PDF, które są zazwyczaj bogate w grafikę, oraz te w wersji na czytniki, np. kindle, które z kolei są znacznie uboższe w środki i stosuje się je zazwyczaj w prozie. Każda z tych form ma swoje zalety i wady, a wybór między nimi zależy od indywidualnych preferencji czytelników.

Książki papierowe oferują duży komfort czytania. Fizyczny kontakt z papierem, możliwość przewracania stron oraz charakterystyczny zapach książki to elementy, które tworzą niepowtarzalne doświadczenie czytelnicze. Dla wielu osób czytanie z papieru jest mniej męczące dla oczu w porównaniu z ekranem urządzeń elektronicznych, takich jak czytniki, tablety czy telefony komórkowe.

E-booki zdecydowanie wygrywają pod względem wygody. W jednym urządzeniu – czytniku, tablecie czy smartfonie – można przechowywać setki, a nawet tysiące książek. To idealne rozwiązanie dla osób, które dużo podróżują lub chcą mieć swoją bibliotekę zawsze przy sobie.

Koszty związane z zakupem książek papierowych i e-booków mogą się znacznie różnić. Wersje elektroniczne zazwyczaj są tańsze, ponieważ nie wymagają kosztów druku, magazynowania ani transportu. Książki papierowe, choć czasami droższe, mogą być jednak inwestycją na długie lata, zwłaszcza jeśli chodzi o kolekcjonerskie wydania czy klasyki literatury.

Nośnik, który wybierzesz, zależy tylko od Ciebie. Pamiętaj jednak, aby w swoim wyborze uwzględnić oczekiwania Twoich potencjalnych czytelników. To do nich kierujesz swój przekaz i to oni przede wszystkim powinni czerpać jak największą satysfakcję z czytania Twoich treści.

2. Format publikacji

Drugie pytanie, które powinno nasunąć Ci się już na początku planowania publikacji, to format. Wielkość książki wpływa nie tylko na estetykę i wygodę czytania, ale także na koszty produkcji i dystrybucji. Warto o tym pamiętać.

Jeśli zdecydowałeś się na wersję e-booka, bez jej papierowego odpowiednika, to nie musisz się martwić, format dostosowuje się najczęściej do standardowego A4 bądź A5. Sprawa się jednak komplikuje, gdy masz z tyłu głowy chęć druku książki, ale niekoniecznie w danym momencie. Wtedy warto, a nawet trzeba, przemyśleć wybór wielkości i zastosować go już na etapie składu, ponieważ każda, nawet najmniejsza zmiana w formacie doprowadzi do tego, że skład całej publikacji będzie musiał zostać wykonany praktycznie od nowa. Decyzja podjęta odpowiednio wcześniej z pewnością oszczędzi Ci dodatkowe koszty.

Na rynku wydawniczym dostępnych jest kilka standardowych formatów, z których najczęściej wybierane to A5 (148 x 210 mm) oraz pomniejszone B5 (165 x 235 mm) – dlaczego pomniejszone? Ponieważ drukarnie bardzo często oferują mniejszy odpowiednik, który mogą dociąć z arkusza bez dużej straty. Format A5 jest popularny w przypadku beletrystyki, ponieważ zapewnia dobrą równowagę między czytelnością a przenośnością. B5 natomiast często jest wybierany dla książek naukowych i podręczników ze względu na większą powierzchnię strony, która ułatwia prezentację wykresów czy tabel. Oczywiście równie dobrze możesz wybrać niestandardową wielkość, natomiast musisz liczyć się ze świadomością, że ta decyzja będzie wiązała się z wyższymi kosztami druku i dystrybucji.

3. Redakcja i korekta

Celem tego etapu jest poprawa i udoskonalenie Twojego tekstu. Redaktor zajmuje się nie tylko poprawą błędów gramatycznych i stylistycznych, ale także analizą struktury tekstu, logiki argumentacji i spójności narracji. Redakcję wykonuje się bezwzględnie przed oddaniem publikacji do składu. Korekta natomiast skupia się na eliminacji błędów językowych, ortograficznych, interpunkcyjnych oraz typograficznych. Najlepiej, aby Twoja książka przeszła dwa etapy korekty, przed składem i po składzie.

Skuteczna redakcja i precyzyjna korekta są niezbędne, aby publikacja prezentowała się profesjonalnie i była łatwa do czytania. Czysty, poprawny język zwiększa wiarygodność i autorytet. Proces ten może obejmować kilka rund rewizji i poprawek, aby upewnić się, że każda kwestia została dokładnie przeanalizowana i rozwiązana. Dzięki tej wnikliwej pracy Twoja  książka może osiągnąć pełny potencjał, oferując czytelnikom nie tylko wartościową treść, ale także przyjemne i bezproblemowe doświadczenie czytelnicze.

4. Formatowanie w Wordzie

Zostaw to profesjonalistom. Zamiast tracić czas na formatowanie tekstu w programie Word, poświęć go na dopracowanie merytorycznej jakości tekstu. Poprawność językowa czy spójność narracji to aspekty, na których możesz skupić się bez zaprzątania sobie głowy formatowaniem. Wszelkie uwagi co do wyglądu Twojej książki możesz przekazać ustnie bądź w postaci przesłanych inspiracji.

Grafik zajmujący się składem książki ma odpowiednie narzędzia i umiejętności, aby przekształcić surowy tekst w estetyczną i czytelną publikację. Niedoświadczona osoba, która próbuje wykonać formatowanie w programie Word, może wręcz utrudnić początkową fazę projektowania, jakim jest czyszczenie tekstu i przygotowanie go do składu. Powierzenie wszelkich kwestii formatowania grafikowi zwiększa efektywność całego przedsięwzięcia. Pozwala to na szybsze i bardziej płynne przejście do kolejnych etapów. Dzięki temu, że zadania są jasno podzielone, cały proces staje się bardziej zorganizowany, co w efekcie prowadzi do wydania publikacji na wysokim poziomie estetycznym i technicznym.

5. Druk

Jeśli zdecydowałeś się na wersję papierową swojej książki, to musisz pamiętać, że ten etap jest złożonym i czasochłonnym procesem, który zazwyczaj trwa kilka tygodni, a nie dni. Musisz wziąć to pod uwagę podczas planowania dnia premiery czy dystrybucji. Wydrukowanie dużej liczby egzemplarzy wymaga czasu, zwłaszcza jeśli książka zawiera specjalne efekty drukarskie, takie jak tłoczenia czy lakierowanie. 

Przed rozpoczęciem druku całego nakładu zalecane jest wykonanie druku próbnego, zwanego również proofem, szczególnie jeśli książka zawiera elementy kolorowe, skomplikowane ilustracje lub słabej jakości zdjęcia. Jego wykonanie pozwala na ocenę jakości wydruku, kolorów oraz sprawdzenie zastosowanego układu graficznego. 

Zrozumienie, że druk książki to proces trwający tygodnie, pozwala na lepsze planowanie i koordynację wszystkich etapów bez wiszącego nad głową deadline’u. Dzięki temu można uniknąć presji czasowej i stresu, a także mieć zapewnienie, że książka zostanie wydrukowana na czas i w najwyższej jakości.

---

Autorka